Bułgaria w kierunku ukończenia korytarza gazowego do 2026 roku

Pionowy korytarz gazowy, kluczowy projekt infrastrukturalny mający na celu zwiększenie dywersyfikacji energetycznej w Europie Południowo-Wschodniej i Środkowej, jest na dobrej drodze do ukończenia do 1 października 2026 roku. Państwowy bułgarski operator przesyłu gazu, Bulgartransgaz, potwierdził swoje zaangażowanie w ukończenie swojej części korytarza, co umożliwi przepływ nierosyjskiego gazu ziemnego z południowych punktów wejścia do rynków północnych. Ten rozwój jest częścią szerszej strategii regionalnej mającej na celu zmniejszenie zależności od dostaw rosyjskich w obliczu trwających napięć geopolitycznych i dążeń Europy do niezależności energetycznej.

Przyspieszony postęp budowy

Prace budowlane na bułgarskich odcinkach pionowego korytarza gazowego postępują szybciej niż planowano, wykazując znaczące postępy w kluczowych obszarach. Na 48-kilometrowym odcinku Kulata-Kresna, położonym w pobliżu granicy z Grecją, zespawano i umieszczono w wykopach 80% rur. Oczyszczono niemal 40 kilometrów terenu, zainstalowano 15 kilometrów zespawanych rur, a 3 kilometry już zakopano. Ten odcinek jest kluczowy dla połączenia greckich terminali skroplonego gazu ziemnego (LNG) z siecią bułgarską, umożliwiając zwiększone przepływy gazu z południa na północ.

Dalej na północ, prace na pętli Rupcha-Vetrino, która zwiększy zdolności przesyłowe między Bułgarią a Rumunią, rozpoczęły się pod koniec sierpnia 2025 roku. Bułgarski minister energii Zhecho Stankov wskazał, że początkowy 48-kilometrowy etap tej pętli ma być ukończony do drugiego kwartału 2026 roku, a cały system powinien być operacyjny do końca roku. Projekt obecnie zatrudnia ponad 450 pracowników i obejmuje skomplikowane wyzwania inżynieryjne, takie jak przekraczanie trzech rzek, autostrady Hemus i odcinków gór Bałkanów.

W ważnym kamieniu milowym, druga dostawa segmentów rurociągu dotarła do portu w Burgas w lipcu 2025 roku, dodatkowo napędzając wkład Bułgarii w korytarz. Ta dostawa wspiera rozbudowę istniejących sieci, umożliwiając przesyłanie dodatkowych ilości gazu ziemnego z południa na północ. Ogólnie, bułgarskie odcinki reprezentują inwestycję o wartości 300 milionów euro, z Bulgartransgazem zabezpieczającym finansowanie poprzez partnerstwa, takie jak pożyczka w wysokości 200 milionów BGN od United Bulgarian Bank na wzmocnienie infrastruktury.

Współpraca regionalna i znaczenie strategiczne

Inicjatywa pionowego korytarza gazowego łączy operatorów przesyłu gazu z siedmiu krajów: Grecji, Bułgarii, Rumunii, Węgier, Słowacji, Ukrainy i Mołdawii. Uruchomiona w celu stworzenia alternatywnej trasy transportu gazu ziemnego, korytarz rozciąga się od Grecji na północ, rozgałęziając się do Mołdawii i Ukrainy, jednocześnie łącząc się z Węgrami i Słowacją. Ta oś północ-południe ma na celu integrację krajowych sieci gazowych od Morza Egejskiego po Bałtyk, wzmacniając bezpieczeństwo energetyczne w regionie.

Pierwszy etap projektu zwiększy zdolności przesyłowe z Grecji do Bułgarii o 50%, osiągając do 3,6 miliarda metrów sześciennych rocznie, z możliwościami przepływu zwrotnego dla elastycznego zarządzania dostawami. Kolejny etap podwoi zdolności do Rumunii, potencjalnie obsługując 10 miliardów metrów sześciennych rocznie. Ta rozbudowa jest kluczowa dla kierowania LNG z różnorodnych źródeł, w tym terminali w Grecji i Turcji, na rynki Europy Środkowej i Wschodniej.

Poza ulepszeniami technicznymi, korytarz promuje solidarność regionalną, szczególnie wspierając Ukrainę i Mołdawię w obliczu ich podatności energetycznych. Jest zgodny z szerszymi celami Europy, takimi jak oczekiwany całkowity zakaz rosyjskiego gazu ziemnego do 2027 roku, i pozycjonuje uczestniczące kraje do osiągnięcia długoterminowej niezależności energetycznej. Ostatnie rozwój obejmuje wprowadzenie w 2025 roku "super-zintegrowanego" systemu taryfowego przez Grecję, Bułgarię, Rumunię i Mołdawię, co zmniejszyło o połowę koszty tranzytu dla niektórych tras, czyniąc korytarz bardziej opłacalnym ekonomicznie.

Partnerstwo z USA wzmacnia integrację LNG

Zaangażowanie USA było kluczowe w postępie pionowego korytarza gazowego, z naciskiem na integrację amerykańskiego LNG w mieszance energetycznej Europy. Podczas 9. Forum Energetycznego Europy Południowo-Wschodniej w Salonikach, dyrektor generalny Bulgartransgaz Vladimir Malinov prowadził bilateralne dyskusje z urzędnikami USA, podkreślając strategiczne zainteresowanie Waszyngtonu. Arleen Fetizan, attaché ds. Europy Środkowej i Wschodniej w Departamencie Energii USA, podkreśliła zależność od Bulgartransgazu w celu wzmocnienia roli amerykańskiego LNG w regionie, zgodnie z politykami europejskimi mającymi na celu stopniowe wycofanie gazu rosyjskiego.

Ponadto Malinov spotkał się z Joshem Hookiem, chargé d'affaires w ambasadzie USA w Grecji, aby zbadać włączenie amerykańskich technologii i finansowania do projektów korytarza. Obie strony zgodziły się, że ta współpraca mogłaby przyciągnąć zainteresowanie administracji Trumpa i służyć jako model eliminacji zależności od rosyjskiego gazu w Europie. Od 2022 roku Europa importowała około 206 miliardów metrów sześciennych amerykańskiego LNG, podkreślając jego rosnące znaczenie jako niezawodnej alternatywy.

Korytarz jest gotowy pomóc Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej w wypełnieniu prognozowanej luki w dostawach gazu o 30 miliardów metrów sześciennych, z zwiększonymi importami amerykańskiego LNG odgrywającymi centralną rolę. To transatlantyckie partnerstwo nie tylko dywersyfikuje źródła, ale także wzmacnia więzi geopolityczne, zapewniając stabilne przepływy energii do podatnych obszarów, takich jak Ukraina.

Wyzwania w trakcie trwających rozwoju

Pomimo solidnego postępu, pionowy korytarz gazowy napotyka na przeszkody komercyjne. Ostatnie aukcje zdolności przesyłowych spotkały się z ograniczonym zainteresowaniem z powodu wysokich taryf transportowych, zwłaszcza od operatorów rumuńskich i mołdawskich. Obecnie tylko około 2,9 miliona metrów sześciennych dziennie nierosyjskiego LNG tranzytu przez korytarz, co kontrastuje z ponad 60 milionami metrów sześciennych rosyjskiego gazu przepływającego codziennie przez Bułgarię.

Trwają wyzwania techniczne i regulacyjne, w tym zakorzenione interesy komercyjne i potrzeba skoordynowanych inwestycji transgranicznych. Na przykład rola Rumunii czasami opóźniała aspekty projektu, choć ostatnie postępy wskazują na pokonanie tych przeszkód. Patrząc w przyszłość, sukces korytarza zależy od przyciągania nabywców poprzez konkurencyjne ceny i demonstracji jego zdolności do obsługi gazu z różnorodnych dostawców, takich jak USA, Azerbejdżan i Egipt.

Prognozy zużycia gazu ziemnego w Bułgarii sugerują, że może ono prawie podwoić się do 2034 roku, dodatkowo podkreślając konieczność korytarza. Z szacowanym całkowitym kosztem 400 milionów euro na powiązane rozwój, trwające wysiłki finansowe i budowlane są kluczowe dla dotrzymania terminu 2026.

Szersze implikacje dla bezpieczeństwa energetycznego

Pionowy korytarz gazowy stanowi fundament transformacji energetycznej Europy, umożliwiając przekierowanie LNG z południowych terminali do północnych konsumentów. Poprzez ułatwianie dostaw z niezawodnych źródeł nierosyjskich, zmniejsza ryzyka związane z zakłóceniami dostaw i promuje zrównoważone praktyki energetyczne. W miarę przyspieszania budowy i pogłębiania partnerstw, projekt obiecuje przekształcić krajobraz energetyczny regionu, zapewniając bezpieczeństwo i niezależność na dekady.

Kluczowe korzyści obejmują: